Ο νόμος του κοπαδιού

Πριν από λίγες ημέρες μια δημοσιογράφος είχε την έμπνευση να καταγράψει σε ένα σχόλιο-ρεπορτάζ όλα τα γνωστά ονόματα πολιτικών, επιχειρηματιών ή απλών κοσμικών που έχουν περάσει την πόρτα του Κορυδαλλού τους τελευταίους μήνες. Ο κατάλογος είναι πράγματι εντυπωσιακός - σαν να διαβάζεις το «who is who» της Αθήνας πριν από την κρίση.
Κραταιοί άλλοτε επιχειρηματίες ή VIP προσωπικότητες, οι οποίοι συμβόλιζαν την επιτυχία και τα ιδανικά μιας εποχής που το «λάιφ στάιλ» είχε εισβάλει παντού, βρίσκονται σήμερα στο ίδιο κελί ή μοιράζονται την ίδια ζωή με ποινικούς κρατούμενους που ούτε στον χειρότερο εφιάλτη τους δεν περίμεναν ποτέ ότι θα συναντήσουν.
Προφανώς δεν είναι όλοι ένοχοι κι ούτε βαρύνονται για οικονομικά εγκλήματα στον ίδιο βαθμό. Αλλοι έκλεψαν δημόσιο χρήμα, άλλοι εξαπάτησαν συναλλασσόμενους, άλλοι δεν απέδωσαν τον ΦΠΑ, άλλοι απλώς χρωστούν στην Εφορία και κάποιοι, χωρίς αμφιβολία, είναι και οι ίδιοι θύματα της οικονομική κρίσης. Ο καθένας εξ αυτών μια ιδιαίτερη ιστορία ύβρεως και πτώσης, μια προσωπική τραγωδία που τη ζουν μόνοι τους, ξεχασμένοι από μια κοινωνία που κάποτε τους είχε ως ινδάλματά της.
Δεν μπορεί κανείς ωστόσο να μην αναλογιστεί ότι κατά κάποιον τρόπο και ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητές τους, συμβολίζουν όλοι το τέλος μιας εποχής. Το τέλος μια ιδιότυπης ασυλίας που είχαν εξασφαλίσει, με τη δύναμη που τους έδιναν τα λεφτά τους και με την υπερέκθεση στα μίντια.
Το εξέφρασε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο ένας οικονομικός υπεύθυνος εταιρείας -προφυλακισμένος σήμερα για τις απάτες του αφεντικού του- όταν ο δικηγόρος του τον ρώτησε γιατί υπέγραψε κάποιες εμφανώς παράνομες πράξεις. «Δεν περίμενα ότι θα τον άγγιζε ποτέ κανείς», του απάντησε.
Είμαστε περίεργο είδος οι άνθρωποι. Νομίζουμε ότι έχουμε τον έλεγχο των πράξεών μας, στην πραγματικότητα ωστόσο λειτουργούμε με τον νόμο του κοπαδιού: κάνουμε όπως και οι άλλοι. Οταν ανθούσε το χρηματιστήριο, άνθρωποι καθ΄ όλα συντηρητικοί βρέθηκαν να παίζουν -και να χάνουν- τις οικονομίες τους κυνηγώντας μετοχές φούσκες. Γιατί όπως είχε γράψει νεαρός γιάπης-χρηματιστής, «όποιος δεν βγάζει σήμερα λεφτά από το χρηματιστήριο είναι μ...».
Με τον ίδιο τρόπο στην περίοδο των σκανδάλων και της διαφθοράς, άνθρωποι που είχαν ζήσει όλη τους τη ζωή έντιμα, και δεν είχαν ποτέ διανοηθεί ότι μπορεί να καταλήξουν στη φυλακή, αποδείχθηκαν αδύναμοι να αντισταθούν, υπέκυψαν στον πειρασμό και βέβαια σήμερα οι περισσότεροι είναι ανίκανοι να διαχειριστούν την καταστροφή.
Η τιμωρία όσων παρανόμησαν είναι ασφαλώς απαραίτητη. Ολων, ανεξάρτητα από την κρίση, ανεξάρτητα από τον θυμό. Κι ασφαλώς με αυστηρούς όρους προστασίας των δικαιωμάτων. Το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι ανθρωποθυσίες για να εξευμενιστούν τα πλήθη. Θα αποτελέσει λοιπόν κάτι τέτοιο ικανό και αναγκαίο όρο κάθαρσης; Ή θα αποζητάμε διαρκώς νέο «αίμα» στο όνομα μιας δικαιοσύνης που απονέμεται στις πλατείες;
Ο χρόνος θα δείξει. Ως κοινωνία έχουμε κατ' επανάληψη αποδειχθεί ευάλωτοι στον εντυπωσιασμό. Η κάθαρση, όμως, δεν μπορεί παρά να περνά από τον καθένα μας ατομικά!

ΕΘΝΟΣ 21/4/13