Ελλειμμα εμπιστοσύνης

Οι πολίτες δεν είναι μόνο εξοργισμένοι με τους πολιτικούς. Συμβαίνει κάτι ακόμα χειρότερο: μας περιφρονούν». Η διαπίστωση - εξομολόγηση έγινε σε πρόσφατη συζήτηση από παλιό πολιτικό που πρωταγωνίστησε σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της μεταπολίτευσης και σήμερα διαπιστώνει ένα φαινόμενο που κι ο ίδιος δεν μπορεί εύκολα να εξηγήσει. Είναι όμως αληθινό.
Εξοργίζεσαι με κάποιον που σε εξαπατά. Περιφρονείς όμως κάποιον τον οποίο πίστεψες, επένδυσες σ' αυτόν και αποδείχθηκε πολύ κατώτερος των προσδοκιών σου. Καταλαβαίνεις ότι ήταν πολύ μικρός για να σηκώσει το βάρος το οποίο τόσο πρόθυμα ανέλαβε. Κι ό,τι κι αν σου πει πια, δεν είσαι διατεθειμένος να τον ακούσεις.
Εντάξει, υπάρχει η περίφημη συζήτηση για την κότα και το αβγό: εμείς οι ίδιοι τελικά αναδεικνύουμε τους πολιτικούς που μας αρέσουν και μας αρέσουν αυτοί που μας δίνουν τις περισσότερες υποσχέσεις. Η πραγματικότητα ωστόσο δεν είναι τόσο απλή.
Οπου σταθούν και όπου βρεθούν αυτές τις ημέρες, πολιτικοί, δημοσιογράφοι ή οικονομολόγοι ακούνε μια ερώτηση από τους πολίτες: υπάρχει ελπίδα να βγούμε από την κρίση και πότε; Και η ερώτηση αυτή δεν μαρτυρά τίποτα άλλο από την αδυναμία των περισσότερων εξ ημών να καταλάβουμε πού πηγαίνουμε.
Με άλλα λόγια, οι πολίτες εξ αντικειμένου έχουν την ανάγκη να εμπιστευθούν και να πιστέψουν κάποιους καθώς δεν είναι σε θέση -ούτε θα μπορούσαν να είναι- να παρακολουθήσουν και πολύ περισσότερο να προβλέψουν την πορεία των πραγμάτων.
Το αστείο είναι ότι συχνά δεν μπορούν και οι πολιτικοί. Ακόμα και στο οικονομικό επιτελείο υπάρχουν πολλοί βαθμοί αβεβαιότητας για το αν το Μνημόνιο θα πετύχει. Αλλωστε πολλά -η διεθνής ύφεση για παράδειγμα- είναι εκτός του δικού μας ελέγχου. Για τον μέσο βουλευτή ας μην το συζητήσουμε. Δεν έχει ούτε τις τεχνικές γνώσεις ούτε την εξειδικευμένη πληροφόρηση που απαιτείται.
Μας αρέσει ή όχι, αυτή είναι η φύση του πολιτικού μας συστήματος. Γι' αυτό εμπιστευόμαστε τους ειδικούς και γι' αυτό η Δημοκρατία μας είναι αντιπροσωπευτική. Μόνο που για να λειτουργήσει προϋποθέτει έναν ελάχιστο βαθμό εμπιστοσύνης. Κι αυτή πλέον δεν υπάρχει κι όπου υπάρχει υπονομεύεται συστηματικά και προγραμματισμένα.
Υπονομεύεται στις Σκουριές όπου μια μερίδα των κατοίκων διεκδικεί το δικαίωμα να υποκαθιστά τον νόμο. Υπονομεύεται στα πανεπιστήμια, συχνά με την προκλητική ανοχή των καθηγητών, όπου 20χρονοι κάνουν επίδειξη αμάθειας και βαρβαρότητας. Υπονομεύεται ακόμα και στα γήπεδα με την προκλητική ασυλία οπαδών και παραγόντων. Και βέβαια υπονομεύεται από την αντιπολίτευση που επενδύει στη σύγχυση.
Δυστυχώς υπονομεύεται και από τους κυβερνητικούς εταίρους. Που μερικές φορές νομίζουν ότι με επικοινωνιακά τρικ θα μπορέσουν να γλιτώσουν το πολιτικό κόστος των δύσκολων επιλογών που έχουν μπροστά τους. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί ο πανηγυρισμός για το «υπόσχεση ΔΗΜΑΡ: καμία απόλυση» την ημέρα ακριβώς που συμφωνήθηκαν 14.000 απολύσεις;
Το παράδοξο είναι ότι στη συντριπτική πλειονότητά τους οι πολίτες είναι θετικοί και στην αξιολόγηση και στις απολύσεις όσων είναι ανεπαρκείς. Τα κόμματα ωστόσο δεν έχουν καταλάβει ότι στις σημερινές συνθήκες η λογική των «θα» έχει πεθάνει. Κι ότι ίσως είναι η ώρα για ένα νέο είδος πολιτικών που δεν θα αναμασούν ψεύτικες βεβαιότητες αλλά θα παρουσιάζουν στις πραγματικές τους διαστάσεις τα προβλήματα και τα διλήμματα που αντιμετωπίζουμε. Που δεν θα υπόσχονται αλλά θα εξηγούν. Που δεν θα κρύβουν τα λάθη και τις αποτυχίες αλλά θα είναι έτοιμοι να μάθουν από αυτές και να γίνουν -να γίνουμε όλοι μας- καλύτεροι!

ΕΘΝΟΣ 16/4/13