Αισιοδοξία, αλλά οι δύσκολες αποφάσεις είναι μπροστά μας!

Τρία και πλέον χρόνια τώρα, με καταθλιπτική συνέπεια, μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει και τα νέα για την οικονομία, πολύ περισσότερο δε για την ανεργία, πάνε από το κακό στο χειρότερο. Στην αρχή πολλοί, η πλειονότητα ίσως των πολιτών, περίμεναν ότι κρίση είναι, θα περάσει. Σε ένα-δύο χρόνια το πολύ. Διαψευστήκαμε παταγωδώς. Σήμερα που κάποιοι -του γράφοντος περιλαμβανομένου- βλέπουν σημάδια βελτίωσης, είναι φυσικό να αντιμετωπίζονται με καχυποψία. Η κρίση μάς έχει γίνει κάτι σαν δεύτερη φύση. Ομως όλοι κινδυνεύουμε από το ίδιο λάθος: προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον με βάση την εμπειρία μας από το παρελθόν. Και η οικονομία σε περιόδους καμπής έχει αποδείξει ότι γίνεται απρόβλεπτη.
Είναι χαρακτηριστική η απορία της βασίλισσας της Αγγλίας προς τους οικονομολόγους της πατρίδας της: πώς κανείς σας δεν προέβλεψε την επερχόμενη κρίση. Οπως ασφαλώς την ίδια απορία θα μπορούσε να εκφράσει ο Γιαπωνέζος αυτοκράτορας που βλέπει την οικονομία της χώρας του να παραμένει σε πρωτοφανή στασιμότητα για πάνω από μία δεκαετία. Τι θα γίνει λοιπόν στην Ελλάδα; Μπορούμε να προβλέψουμε ανάκαμψη μέσα στο 2014 όπως προβλέπουν οι κ. Σαμαράς και Στουρνάρας μαζί με τους περισσότερους Ευρωπαίους αξιωματούχους;
Υπάρχει πράγματι μια σειρά από στοιχεία που επιτρέπουν μια σχετική αισιοδοξία. Η εξόφληση χρεών του Δημοσίου, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η βελτίωση των εξαγωγών, η πιθανή πλέον επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος και ίσως περισσότερο από όλα η αναμενόμενη καλή τουριστική χρονιά, μπορεί να βάλουν τέλος στην πτώση.
Ακόμα πιο σημαντική, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί η αλλαγή στο οικονομικό κλίμα, η αίσθηση βεβαιότητας για την παραμονή στο ευρώ και για τις προοπτικές της οικονομίας. Ιδίως αν είναι σωστή η άποψη ότι η μεγαλύτερη ένταση και διάρκεια της κρίσης προήλθε σε μεγάλο βαθμό όχι από κάποιους λάθος «πολλαπλασιαστές», αλλά από τις συνθήκες αβεβαιότητας που τα απανωτά λάθη -δικά μας και των εταίρων- προκάλεσαν γύρω από την ελληνική οικονομία.
Με όλα αυτά και με δεδομένες φυσικά τις αβεβαιότητες -τι θα γίνει στην Ευρώπη, σε ποιο βαθμό θα διατηρηθεί στην Ελλάδα η πολιτική και κοινωνική συνοχή-, παραμένει ρεαλιστικό να προβλέψει κανείς ότι πιθανώς να έχουμε πιάσει πάτο, πιθανώς να περάσουμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2014. Μετά όμως τι; Μας περιμένει άραγε μια δεκαετία ημιστασιμότητας, με την ανεργία σε διψήφια ποσοστά, να αγκομαχάμε να επιστρέψουμε εκεί που ήμασταν;
Εντάξει, όταν δεν ξέρουμε τι θα συμβεί τον επόμενο χρόνο, είναι αστείο έως προκλητικό να προσπαθούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί την επόμενη δεκαετία. Η περιοχή μας ειδικεύεται στα απρόοπτα. Από την άλλη πλευρά, είναι φανερό ότι οι δύσκολες αποφάσεις είναι μπροστά μας. Και δεν θα είναι να κόψουμε τους μισθούς ή τις συντάξεις - αυτά υπαγορεύονται τελικά από την οικονομική πραγματικότητα. Θα είναι το μοντέλο ανάπτυξης που θέλουμε να ακολουθήσουμε. Οχι ότι υπάρχουν άπειρες επιλογές μπροστά μας. Για την ώρα, ωστόσο, ειδικευόμαστε σε υποκατάστατα της πραγματικότητας: οι υδρογονάνθρακες, οι γερμανικές αποζημιώσεις, η διαγραφή του χρέους!

ΕΘΝΟΣ 12/5/13