Δικαιοσύνη και ισόβια

Ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος ήταν ένας κακός δήμαρχος. Αυτός, η παρέα του και αρκετοί βαθιά αντιδραστικοί ομοϊδεάτες τους ονειρεύονταν μια φοβική και εσωστρεφή Θεσσαλονίκη που θα αναπαράγει τη μιζέρια της -δηλαδή αυτούς τους ίδιους- στην εξουσία.
Από χθες μάθαμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι είναι ένοχος και για ένα από τα πιο ντροπιαστικά αδικήματα για πολιτικό, την κατάχρηση δημόσιου χρήματος. Η καταδίκη του ήταν ένα πολύ καλό και ηχηρό μήνυμα: κανείς, και ο πιο ισχυρός, δεν είναι υπεράνω των νόμων.
Προφανώς, η καταδίκη δεν φτάνει. Οι πολίτες και κατ' εξοχήν οι δημότες Θεσσαλονίκης δικαιολογημένα ζητούν να μάθουν πού πήγαν τα λεφτά. Πλούτισαν μόνο τους ίδιους, χρησιμοποιήθηκαν για τη δημοτική παράταξη ή τι άλλο; Και, βέβαια, να γίνει κάθε προσπάθεια να ανακτηθούν ακόμα και με την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων όσων τα καταχράστηκαν.
Ολα αυτά είναι απαραίτητα για να επικρατήσει πραγματικά αίσθημα δικαιοσύνης, αλλά και για να σταλεί ολοκληρωμένο το μήνυμα όπου χρειάζεται - σε όλους δηλαδή όσοι διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα.
Είναι ευτύχημα ότι η νέα δημοτική αρχή του κ. Γιάννη Μπουτάρη έστειλε από την πρώτη στιγμή καθαρό μήνυμα νοικοκυρέματος των οικονομικών. Το ίδιο κάνει και η παράταξη του κ. Γιώργου Καμίνη στην Αθήνα - και εκεί τα σκάνδαλα που ερευνώνται και έχουν πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης φαίνεται πως θα μας εκπλήξουν.
Το ζητούμενο προφανώς δεν είναι μόνο η τιμωρία των ενόχων, αλλά η αποκατάσταση της χρηστής διαχείρισης στους δήμους. Και αυτό θα το κάνει κατ' αρχάς η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αλλά, βέβαια, κρίσιμος είναι και ο ρόλος της δικαιοσύνης. Οχι μόνο για τους δήμους, αλλά συνολικά για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διαφθοράς και μάλιστα σε μια περίοδο κρίσης που η ανοχή της κοινωνίας είναι πια μηδενική.
Τα σημάδια ότι κάτι έχει αλλάξει είναι πολλά. Είναι οι υποθέσεις κατά πολιτικών που προχωράνε, είναι οι φάκελοι για τη φοροδιαφυγή που έχουν σταλεί στις εφορίες, είναι ασφαλώς και οι μεγαλοοφειλέτες που οδηγούνται στη δικαιοσύνη.
Ολα καλά, λοιπόν; Σίγουρα, όχι. Η δυσπιστία της κοινής γνώμης βαθιά και δικαιολογημένη. Στο όνομα της δυσπιστίας, ωστόσο, δεν δικαιολογούνται οι υπερβολές, ιδίως όταν έχουν να κάνουν με ζωές ανθρώπων. Και η βαρύτητα της ποινής στον πρώην δήμαρχο προκαλεί προβληματισμό.
Με αφορμή την ποινή, ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ν. Μαρατζίδης έγραψε ότι ζούμε στην εποχή των Ιακωβίνων, ότι «το αίμα φέρνει δίψα για αίμα», ότι η απόφαση θρυμματίζει την ανάγκη αναλογικότητας ποινής-αδικήματος και ότι έχει σημασία η δικαιοσύνη να μην εμφανίζεται ότι εκδικείται, αλλά να παραδειγματίζει.
Για όσους πιστεύουν ότι η ποινή είναι δίκαιη, τα παραπάνω περιττεύουν. Πολλοί ωστόσο -ανάμεσά τους και κάποιοι που σχολίασαν το κείμενο στο Διαδίκτυο- υποστήριξαν ότι αν και υπερβολική, η βαρύτητα της ποινής ήταν αναγκαία για να περάσει το μήνυμα. Αλλά τότε είναι δίκαιη;
Στο βιβλίο του περί δικαιοσύνης ο φιλόσοφος Μάικλ Σαντέλ μεταφέρει το διήγημα της Ούρσουλα Γκουίν για μια φανταστική πόλη που ζει ευτυχισμένη - η ευτυχία της, όμως, στηρίζεται στο ότι ένα μικρό παιδί ζει φυλακισμένο σε άθλιες συνθήκες σε ένα υπόγειο. Αν το ελευθερώσουν, γνωρίζουν όλοι ότι η ευτυχία τους θα χαθεί.
Είναι ηθικά σωστό να παραβιάζουμε τα δικαιώματα ενός ατόμου χάριν της ευημερίας των πολλών είναι το ερώτημα που θέτει.

1/3/13