Το φάντασμα της Ιταλίας

Ενα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη. Για την ακρίβεια δύο φαντάσματα. Το ένα με βαμμένα κόκκινα μαλλιά, προϊστορία αναξιοπιστίας και εκκρεμότητες με τη Δικαιοσύνη. Και το δεύτερο, με μεγάλο επικοινωνιακό χάρισμα, ικανό να συγκεντρώνει χιλιάδες οπαδούς σε ανοικτές συγκεντρώσεις, χωρίς ωστόσο να έχει την παραμικρή ιδέα για το τι θα κάνει στην οικονομία. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και ο Μπέπε Γκρίλο μάς υπόσχονται ένα θρίλερ για τα αποτελέσματα.
Θεωρείται απίθανο να κερδίσουν. Μπορεί ωστόσο να συγκεντρώσουν τόσες ψήφους που να κάνουν αδύνατο τον σχηματισμό κυβέρνησης με σταθερή πλειοψηφία. Κι αυτό προκαλεί πονοκέφαλο στις Βρυξέλλες. Σε μια περίοδο που το «σχέδιο Ευρώπη» δέχεται αμφισβήτηση από παντού και οι μισές χώρες της Ευρωζώνης αγωνίζονται να ξεπεράσουν την ύφεση, η πολιτική αβεβαιότητα είναι το τελευταίο που χρειάζονται.
Παρά τα εσωτερικά της προβλήματα, η Ιταλία είναι παραδοσιακά ένας από τους πιο σταθερούς ευρωπαϊκούς πυλώνες. Σήμερα ο Μπερλουσκόνι έχει φτάσει να λέει ότι η έξοδος της Ιταλίας από το ευρώ δεν είναι «βλασφημία», ενώ ο Γκρίλο τάσσεται ανοιχτά υπέρ της εξόδου.
Αν όμως η Ευρωζώνη μπορούσε ενδεχομένως να ζήσει με το «Grexit», η αποχώρηση της Ιταλίας θα αποτελούσε το τέλος του κοινού νομίσματος. Το ότι δύο κόμματα λοιπόν με τέτοιες θέσεις μπορούν και συγκεντρώνουν τόσο υψηλά ποσοστά είναι αρκετό για να προκαλεί ανατριχίλα στις αγορές και να δημιουργεί αμφιβολίες για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομικής ενοποίησης.
Πώς φτάσαμε ωστόσο έως εδώ; Πώς μια χώρα στην καρδιά της Ευρώπης έφτασε σήμερα να της προκαλεί έμφραγμα και να υποκύπτει στα χειρότερα παραδείγματα λαϊκισμού; Χωρίς αμφιβολία καθοριστικό ρόλο έχουν παίξει η λιτότητα και η αμφισβήτηση της συντηρητικής πολιτικής που έχει επιβάλει η κ. Μέρκελ. Κι αν για την Ελλάδα η επιλογή του Μνημονίου ήταν μονόδρομος, για την Ιταλία, με μια ισχυρή και εξωστρεφή οικονομία, τα περιθώρια είναι πολύ διαφορετικά.
Μαζί με τη λιτότητα, ωστόσο, η διαφθορά και η αναξιοπιστία των παραδοσιακών κομμάτων έχουν επιτρέψει σε έναν εκτός συστήματος, όπως ο Γκρίλο, να εμφανίζεται ως δύναμη ανανέωσης και εξυγίανσης.
Ενα από τα πιο ισχυρά «σόου» που παρουσιάζει είναι οι εικόνες 26 πολιτικών που έχουν καταδικαστεί για διάφορους λόγους και εξακολουθούν να είναι στη Βουλή ή στο Ευρωκοινοβούλιο. Πρόσφατα, εξάλλου, κέρδισε για πρώτη φορά τις τοπικές εκλογές στην Πάρμα, όταν η προηγούμενη δημοτική αρχή οδηγήθηκε σε παραίτηση κάτω από το βάρος της οικονομικής κακοδιαχείρισης.
Λιτότητα και διαφθορά, όπως έχει φανεί και στην περίπτωση της Ελλάδας, αποτελούν έναν πολύ τοξικό συνδυασμό. Αρκούν όμως για να εξηγήσουν πώς δύο πολιτικοί με τόσο διαφορετικά χαρακτηριστικά, εμφανώς όμως και οι δύο εντελώς ακατάλληλοι για να κυβερνήσουν, μπορούν να έχουν τέτοια δύναμη; Είναι μια άσχημη στιγμή που θα περάσει ή μήπως ένα βαθύτερο φαινόμενο, μια αμφισβήτηση συνολικά της πολιτικής τάξης πραγμάτων που εκφράζεται μέσα από την Ευρωπαϊκή Ενωση;
Ετσι κι αλλιώς χρόνια τώρα όλοι μιλούν για το δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρώπης, καθώς όλα αποφασίζονται με παρασκηνιακές συμφωνίες στους διαδρόμους των Βρυξελλών. Για πόσο καιρό μπορεί αυτό να συνεχιστεί, ιδίως σε συνθήκες οικονομικής κρίσης;
Αυτό κανείς δεν μπορεί να το απαντήσει και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όλοι εύχονται την Κυριακή να επικρατήσουν οι δυνάμεις της σωφροσύνης. Ασφαλώς δεν θα ξεχνούν ότι η κατάρρευση του εύθραυστου οικοδομήματος της διεθνούς συνεργασίας μετά τον πρώτο πόλεμο ξεκίνησε και τότε από την Ιταλία!

ΕΘΝΟΣ 24/2/13