Η ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΗΣ ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ

Μέχρι και πριν από λίγους μήνες μιλούσαμε για την Αραβική Ανοιξη. Τώρα, με τα όσα συμβαίνουν στην Αίγυπτο, μάλλον για αραβική τραγωδία μοιάζει. Επιβεβαιώνεται, με τον πιο κραυγαλέο τρόπο, ο παλιός επαναστατικός κανόνας ότι η εναλλαγή στην εξουσία δεν αποτελεί κατ΄ ανάγκη και αλλαγή για την κοινωνία - πόσω μάλλον αλλαγή για το καλύτερο. Αυτά για όσους ζητούσαν να γίνει η Πλατεία Συντάγματος Πλατεία Ταχρίρ. Φαντάζομαι δεν το ζητούν πια.
Το ζήτημα της αλλαγής ωστόσο μπορεί να θεωρήσουμε ότι αφορά κι εμάς. Αν προς στιγμήν απομακρυνθούμε από τις αντιπαραθέσεις και τις κομματικές σκοπιμότητες έχει ασφαλώς ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως, τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία, όλες οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα επαγγέλλονται το ίδιο: την αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Κι όπως λέει και το τραγούδι, όλα αλλάζουν και όλα ίδια μένουν!
Μπορεί να διαφωνούμε στις μεθόδους, για τα κακώς κείμενα, ωστόσο όλοι συμφωνούμε: φοροδιαφυγή, αναξιοκρατία, διαφθορά, αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, οικονομικά συμφέροντα που βραχυκυκλώνουν την αγορά και το κράτος. Γιατί δεν τα αντιμετωπίζουμε;
Μια πρώτη απάντηση είναι ότι φταίνε τα πρόσωπα. Οι διεφθαρμένοι ή ανίκανοι πολιτικοί. Ασφαλώς. Λίγους γνωρίζουμε με όραμα αλλά και πολιτική για την υλοποίησή του. Και πάντοτε δίπλα στις μεγάλες φυσιογνωμίες που κυβέρνησαν τον τόπο επιβίωνε και ο «πονηρός πολιτευτής» που συντηρούσε και τον συντηρούσε το ρουσφέτι και το πελατειακό κράτος. Είδαμε ωστόσο ότι και να αλλάξουν τα πρόσωπα τίποτε δεν εγγυάται ότι θα γίνουν και ουσιαστικές αλλαγές. Αλλωστε -παράδειγμα η νέα Βουλή- φροντίζουμε να στέλνουμε όλο και χειρότερους.
Μια δεύτερη απάντηση είναι ότι φταίνε τα οργανωμένα συμφέροντα - οι φαρμακευτικές εταιρείες που καταδυναστεύουν την υγεία ή οι πολυεθνικές που βραχυκυκλώνουν την αγορά πουλώντας ακριβότερα τα προϊόντα. Σωστό κι αυτό. Αλλά ποια συμφέροντα -για παράδειγμα- επιβάλλουν τις προσλήψεις από το παράθυρο στο Δημόσιο;
Μια τρίτη απάντηση, λοιπόν, είναι ότι στην πραγματικότητα ως κοινωνία δεν θέλουμε να αλλάξουμε. Ή για την ακρίβεια είναι τέτοια η διάχυση των συντεχνιακών προνομίων που κάθε απόπειρα αλλαγής προσκρούει σε τοίχο αντιδράσεων. Σίγουρα ισχύει. Οπως όμως είναι αλήθεια ότι πια υπάρχει μια κοινωνική πλειοψηφία που στηρίζει τέτοιου τύπου αλλαγές.
Μια τέταρτη απάντηση κατά συνέπεια είναι ότι έχουμε ένα δυσλειτουργικό πολιτικό σύστημα που δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις και όταν τις πάρει δυσκολεύεται να τις υλοποιήσει. Η μια πλευρά αυτού του φαινομένου είναι η γραφειοκρατία που θάβει και τις καλύτερες των προθέσεων. Η άλλη είναι η περιφρόνηση που έχουμε στις θεσμικές λειτουργίες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο νόμος για τα πανεπιστήμια που μπορεί να εγκρίθηκε με πρωτοφανή πλειοψηφία -σπάνιο φαινόμενο για τα πολιτικά μας πράγματα-, σχεδόν δύο χρόνια τώρα όμως δεν μπορεί να εφαρμοστεί μόνο και μόνο επειδή μια δυναμική μειοψηφία θεωρεί δικαίωμά της να επιβάλλει την άποψή της με τη βία.
Κι όλα αυτά σε ένα περιβάλλον μεγάλης οικονομικής κρίσης που απαξιώνει με πρωτοφανή ταχύτητα το πολιτικό σύστημα και αποδυναμώνει τον ενοποιητικό ρόλο του κράτους. Ουσιαστικά βρισκόμαστε μέσα σε μια θύελλα με όλο και μικρότερες δυνατότητες άμυνας.
Ο Μακιαβέλι στον «Πρίγκιπα» έγραφε ότι είναι πολύ δύσκολο να προχωρήσεις σε αλλαγές γιατί όσοι ωφελούνται θα σε υποστηρίξουν χλιαρά καθώς δύσκολα προβλέπουν το μέλλον, ενώ όσοι θίγονται θα αντιδράσουν έντονα. Σε αυτό το σημείο λίγο-πολύ βρισκόμαστε τουλάχιστον μία δεκαετία τώρα!

ΕΘΝΟΣ 8/12/12