ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ

Μετά το αποτέλεσμα των εκλογών του Ιουνίου, ήταν σχεδόν αναπόφευκτο να ανοίξει θέμα εκλογικού νόμου. Και ήταν ίσως εξίσου αναπόφευκτο να ανοίξει και θέμα απλής αναλογικής. Αρκεί τα κόμματα να καταλάβουν ότι δεν απευθύνονται σε χρυσόψαρα: οι πολίτες έχουν μνήμη και κρίνουν. Και βέβαια περιμένουν αλλαγές ουσίας, όχι εξυπηρέτηση εκλογικών σκοπιμοτήτων.
Πρώτα το ζήτημα της αναλογικής. Το πριμ των πενήντα εδρών στο πρώτο κόμμα μπορεί ενδεχομένως να θεωρηθεί και υπερβολικό. Αντιστοιχεί περίπου στο 16% του εκλογικού σώματος - τόσο χρειάζεται για να πάρει ένα κόμμα 50 έδρες με απλή αναλογική.
Από εκεί και πέρα, ωστόσο, το να εμφανιστούν τα δύο κόμματα της κυβέρνησης, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ -υπέρ της απλής αναλογικής θα είναι «τέχνασμα»- για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του κ. Τσίπρα, άνευ προηγουμένου. Τόσα χρόνια υπογράμμιζαν την ανάγκη ο εκλογικός νόμος να οδηγεί σε σχηματισμό ισχυρής κυβέρνησης. Θα το ξεχάσουμε;
Η λογική που έχει αρχίσει και καλλιεργείται λέει ότι ο νέος νόμος θα πρέπει να αντανακλά και τα νέα πολιτικά δεδομένα. Με άλλα λόγια να ευνοεί τις συνεργασίες μεταξύ των κομμάτων. Αλλά αυτό στην πραγματικότητα είναι ένα επιχείρημα υπέρ της ενισχυμένης αναλογικής. Δίνοντας πριμ -έστω λιγότερων εδρών, όχι 50, αλλά 40 ή 35- στο πρώτο κόμμα και φυσικά κρατώντας το όριο του 3%, ουσιαστικά ενθαρρύνονται συνεργασίες με άξονα το μεγαλύτερο κόμμα.
Για να το δούμε διαφορετικά, με τα αποτελέσματα των εκλογών του Ιουνίου και με απλή αναλογική, θα ήταν πρακτικά αδύνατος ο σχηματισμός κυβέρνησης - εκτός και αν συνεργαζόταν η ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Θα μπορούσε να πάρει αποφάσεις μια τέτοια κυβέρνηση; Είναι καιρός για τέτοιους πειραματισμούς;
Ο εκλογικός νόμος, ωστόσο, δεν αρχίζει, ούτε τελειώνει στην απλή αναλογική. Ο τρόπος εκλογής των βουλευτών επηρεάζει καθοριστικά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, το αν δημιουργούνται πελατειακές σχέσεις και βέβαια το μαύρο χρήμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το έκτρωμα της Β' Αθηνών. Μια περιφέρεια που λόγω του μεγέθους της ουσιαστικά υποχρεώνει τους βουλευτές να ξοδεύουν μαύρα για να ανταποκριθούν στα αυξημένα έξοδα και βέβαια πριμοδοτεί τους κάθε είδους τηλεοπτικούς αστέρες εμποδίζοντας την ανανέωση. Το σπάσιμο των μεγάλων περιφερειών είναι εκ των ων ουκ άνευ.
Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες ριζοσπαστικές λύσεις. Η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, μάλιστα, είχε επεξεργαστεί μια συνολική μεταρρύθμιση με μονοεδρικές περιφέρειες σε όλη την Ελλάδα και κατάργηση του σταυρού προτίμησης.
Μπορεί να λειτουργήσει ένα τέτοιο σύστημα στη χώρα μας; Εχουν τα κόμματα τις απαραίτητες δημοκρατικές διαδικασίες για την επιλογή των υποψηφίων ή απλώς θα δοθεί στον εκάστοτε αρχηγό η δυνατότητα να διορίζει ουσιαστικά τους βουλευτές του;
Ακόμα περισσότερο έχει νόημα να υιοθετήσουμε το γερμανικό σύστημα που πολλοί υποστηρίζουν; Να ψηφίζουμε δηλαδή ξεχωριστά για το κόμμα και ξεχωριστά για τους συγκεκριμένους υποψηφίους, έτσι ώστε να μπορούμε να ψηφίζουμε πρόσωπα από όλα τα κόμματα; Και δεν είναι αυτός ένας καλός τρόπος να πριμοδοτούνται όσοι λειτουργούν ενωτικά και να απομονώνονται όσοι πολώνουν το κλίμα;
Στα λόγια όλοι συμφωνούμε ότι για να λειτουργήσει το πολιτικό μας σύστημα χρειάζονται ριζοσπαστικές θεσμικές αλλαγές. Ο εκλογικός νόμος είναι μία από τις πιο σημαντικές. Και θα είναι έγκλημα να περάσει αναξιοποίητη, να περιοριστεί σε εκλογικές διευθετήσεις, χωρίς να αγγίξει τον πυρήνα της πολιτικής μας κακοδαιμονίας!

ΕΘΝΟΣ 15/12/12